Α. Σε επιστημονικά περιοδικά.
«Δραματοποίηση στο μάθημα της Ιστορίας - Η περίπτωση του βιβλίου της Γ' Δημοτικού "Στα πολύ παλιά χρόνια"» από
κοινού με την κ. Μαρία Δημάση, επίκουρη καθηγήτρια Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης,
Δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, τον Ιανουάριο του 1996.
Στο άρθρο αυτό μελετάται η σχέση δραματοποίησης και διδακτέας ύλης, συγκεκριμένα του βιβλίου Ιστορίας της Πρώτης Δημοτικού.
Το τελευταίο δίνει στο δάσκαλο πολλές ευκαιρίες να χρησιμοποιήσει την τεχνική της δραματοποίησης για τη διδακτική προσέγγιση του
περιεχομένου του. Αυτό μπορεί να συμβεί στη διάρκεια της προσφοράς του νέου γνωστικού αντικειμένου ή στη φάση της εμπέδωσης ή
ακόμα ως εξέταση της κάθε διδακτικής ενότητας υπό το πρίσμα του θεάτρου, με την προϋπόθεση ο διδάσκων να είναι ενημερωμένος για
τις δυνατότητες που η μέθοδος προσφέρει όσον αφορά την κατάκτηση της ιστορικής αλλά και καλλιτεχνικής γνώσης.
«Η εφαρμογή του μοντέλου του Greimas στην περίπτωση τριών ελληνικών εθίμων: οργανωσιακή δομή και
δραματολογική διάσταση».
Γράφτηκε και δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στο Διεθνές Περιοδικό «Intercultural Communications», τεύχος; Νο 14, Φεβρουάριος 2011
Στο άρθρο αυτό επελέγησαν τρία έθιμα που αντιπροσωπεύουν ένα ευρύτατο φάσμα του συνόλου τους και που χαρακτηρίζονται από μια
έντονη καλλιτεχνική υπόσταση, τέτοιου επιπέδου που οι επιχειρούμενοι συσχετισμοί διευκολύνουν την κατανόηση του εγχειρήματος.
Πρόκειται για τις «Γυναικοκρατίες», τα «Αναστενάρια» και τις «Αναπαραστάσεις», που χαρακτηρίζονται έντονα από το στοιχείο της
θεατρικής αναπαράστασης, γι’ αυτό και συχνά ονομάζονται και «δρώμενα». Με δεδομένο λοιπόν ότι το θέατρο αποτελεί πηγή βασικών
στοιχείων για τα έθιμα, είναι εύλογο να αναρωτηθούμε αν τα δεύτερα μπορούν να αναλυθούν σύμφωνα με κλασικές θεωρητικές
προσεγγίσεις, όπως αυτή του Greimas. Ο θεωρητικός αυτός της θεατρικής υπόστασης ανάλυσε πρώτος το 1966 την περίφημη και ευρέως
πλέον διαδεδομένη θεωρία του, αυτή που ονομάσθηκε «Δραστικό Μοντέλο» (Modele Actantiel) (Ubersfeld, 1982) και η οποία πρεσβεύει
πως κάθε σωστά δομημένο θεατρικό έργο (οφείλει να) χαρακτηρίζεται από έντονες σχέσεις ανάμεσα στα δρώντα πρόσωπα, κυρίως
βέβαια ανάμεσα στα πρωταγωνιστικά. Έτσι αρχικά περιέγραψε και ονομάτισε αυτά ως εξής: Αποστολέας (Απ) - Παραλήπτης (Π) -
Υποκείμενο (Υ) - Αντικείμενο (Αν) - Εχθρός (Ε) - Βοηθός (Β). Κατά συνέπεια και τα τρία προαναφερθέντα έθιμα αναλύονται στο
άρθρο αυτό υπό το πρίσμα της συλλογιστικής του Greimas.
«Δυαδικότητα, αμφισημία ή πολυσημία στις σχέσεις θεάτρου-κινηματογράφου;»
Δημοσιεύθηκε στο διεθνές ηλεκτρονικό περιοδικό «Mare Ponticum» του Τμήματος Παραευξείνιων Σπουδών του Δημοκρίτειου
Πανεπιστημίου Θράκης, τον Μάρτιο του 2011
Στο άρθρο αυτό αναλύονται οι σχέσεις θεάτρου–κινηματογράφου, οι οποίες μπορούν να γίνουν κατανοητές και περισσότερο
ανιχνεύσιμες μέσα από μια λεπτομερή εξέταση και ανάλυση των καλλιτεχνικών δημιουργημάτων που βασίζονται ή δανείζονται κυρίαρχα
στοιχεία και από τις δύο αυτές τέχνες, τόσο κατά το πρώτο αλλά, κυρίως, το δεύτερο μισό του αιώνα που διανύουμε. Η διαδικασία
αυτής της ανάλυσης μας οδήγησε σε μια ad hoc σύνθεση και αντιληφθήκαμε ότι υπάρχουν τρεις κυρίαρχοι και θεμελιώδεις τρόποι
σχέσεων στην μέχρι τώρα συνεργασία ή, καλύτερα, "συναδελφικότητα" θεάτρου-κινηματογράφου: α) το κινηματογραφημένο θέατρο,
β) η προσαρμογή ή επαναδιατύπωση κλασικών, κυρίως, μύθων ή έργων από το θέατρο στον κινηματογράφο και γ) αντίστροφα, η
χρήση της θεατρικότητας μέσα στα κινηματογραφικά εφέ (κινηματογραφικές προβολές ως εμβόλιμα στοιχεία κατά τη διάρκεια θεατρικών
παραστάσεων). ΄Ετσι, στο άρθρο αυτό αναλύονται και οι τρεις περιπτώσεις, ενώ παρατίθενται πολλά παραδείγματα από αντίστοιχα
θεατρικά ή κινηματογραφικά έργα.
Στο επιστημονικό περιοδικό: Σύγχρονη Κοινωνία, Εκπαίδευση και Ψυχική Υγεία (Σ.Κ.Ε.Ψ.Υ.) δημοσιεύθηκε το άρθρο
του: «Ψυχοπαθολογία ηρώων θεατρικών έργων στο ελληνικό ρεπερτόριο: δραματολογική ανάλυση και κοινωνιολογική
κάθαρση».
Στο άρθρο αυτό εξετάζονται και αναλύονται επιμέρους περιπτώσεις ψυχασθενειών, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στην παγκόσμια
δραματουργία και αποτέλεσαν την αφορμή όχι μόνο για δραματολογικές αναλύσεις αλλά και ευκαιρία να μελετηθεί το κατά πόσο αυτοί οι
ψυχασθενείς «ήρωες» είναι ιάσιμοι, το πως επηρεάζουν τους υπόλοιπους ήρωες καθώς και την δραματουργική πορεία του έργου, του
οποίου αποτελούν βασικό ή δευτερεύον στοιχείο. Αναλύεται δραματουργικά και κοινωνιολογικά η τάση καθενός προς την ασυμβατότητα
με κάθε ανθρώπινη ύπαρξη και επιθυμία. Δίνεται έμφαση στην πιθανότητα να γιατρευτούν δια μέσου των προσπαθειών των υπολοίπων
ηρώων, αλλά και την συμβολή τους στην κάθαρση των «κανονικών» πρωταγωνιστών. Τέλος εξετάζεται η τάση τους προς θεραπεία μετά
το τέλος του κάθε κειμένου.
Β. Σε άλλα περιοδικά.
΄Εγραψε το άρθρο «Η χρηματοδότηση καλλιτεχνικών οργανισμών - Η εφαρμογή του Νόμου του Μπωμόλ» το οποίο
δημοσιεύθηκε στον "Οικονομικό Ταχυδρόμο" (19 Σεπτεμβρίου 1991) και στα "Οικονομικά Χρονικά" (Νοέμβριος 1991).
Στο άρθρο αυτό μελετάται η σπουδαιότητα χρηματοδότησης καλλιτεχνικών οργανισμών από το Κράτος ή χορηγούς και η αξιοποίηση
των ποσών αυτών από τους οργανισμούς σε σκοπούς που ευνοούν τους καλλιτέχνες αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Εξετάζεται ο
βαθμός εφαρμογής των αξιωμάτων του «Νόμου του Μπωμόλ» στις επιχορηγήσεις και το αν ο Νόμος επαληθεύεται σε αντίστοιχες
περιπτώσεις ή όχι. Παρατίθενται βασικές θεωρίες του Νόμου σε αντιδιαστολή προς τα βασικά δεδομένα των οργανισμών αυτών, ήτοι τις
ανάγκες τους σε χρήμα προκειμένου να καλύψουν τις κύριες υποχρεώσεις τους.
«Κρατικά Θέατρα: Ανάγκη Οργάνωσης και Διοίκησης» - δημοσιεύθηκε στον "Οικονομικό Ταχυδρόμο" (13 Ιουλίου 1995).
Στο άρθρο αυτό αναλύεται η ανάγκη καλύτερης οργάνωσης και διοίκησης των Κρατικών Θεάτρων προκειμένου αυτά να
υπερβούν τις δυσκαμψίες τους και να αυξήσουν τόσο τον όγκο της καλλιτεχνικής παραγωγής όσο και την ικανοποίηση του κοινού που
παρακολουθεί τις παραγωγές τους. Μελετάται ο ελάχιστος αριθμός διοικητικών υπαλλήλων που ένα Κρατικό Θέατρο χρειάζεται για να
λειτουργήσει σωστά, καθώς και οι γνώσεις/ικανότητες που αυτό το προσωπικό πρέπει να διαθέτει ώστε να επιτυγχάνεται το μέγιστο της
απόδοσής τους με τα ελάχιστα δυνατά μέσα. Εξετάζεται επίσης και η ανάγκη επιμόρφωσής τους σε θέματα Πολιτιστικής Διοίκησης ή η
πρόσληψη προσωπικού που έχει ήδη σπουδάσει το αντικείμενο αυτό σε πανεπιστημιακό επίπεδο.
«Η Οικονομία στην υπηρεσία του Πολιτισμού» - δημοσιεύθηκε στα "Οικονομικά Χρονικά" (Ιούλιος 1995).
Στο άρθρο αυτό εξετάζεται η σχέση Οικονομίας και Τεχνών, από την πλευρά της Οργάνωσης του συνόλου των υφιστάμενων
δομών αλλά και της οικονομικότερης διαχείρισης βασικών χρηματικών δεδομένων που αυτά δέχονται από το Κράτος ή ιδιώτες φορείς.
Αναλύεται η σπουδαιότητα των αρχών της Οικονομίας μέσα σε πολιτιστικούς φορείς (Μουσεία, Μέγαρα Μουσικής, Κρατικά Θέατρα,
Λυρικές Σκηνές κ.ά.) και ο βαθμός εφαρμογής τους μέχρι σήμερα εντός αυτών. Μελετάται η πιθανή βελτίωση των ίδιων δεδομένων σε
περίπτωση που οι φορείς αυτοί χρησιμοποιούσαν εκτενέστερα τις αρχές της σύγχρονης Πολιτιστικής Οικονομίας.
Τα άρθρα «Ανθρωπογεωγραφία του Θεατρικού Τοπίου της Θεσσαλονίκης» δημοσιεύθηκαν σε τρία μέρη (Α, Β και Γ) στο
περιοδικό FIX-CARRE της Θεσσαλονίκης (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1998).
Εδώ αναφέρονται οι κύριες θεατρικές ομάδες της Θεσσαλονίκης, και παρουσιάζονται τόσο οι βασικοί τους συντελεστές (ιδρυτές,
διευθυντές, οργανωτές) όσο και το ρεπερτόριό τους. Σε δεύτερο επίπεδο μελετάται το ρεπερτόριό τους, η σχέση τους με το κοινό της
Θεσσαλονίκης, η ανάλυση και χρήση των χώρων τους. Ιδιαίτερη σπουδαιότητα δίδεται στα τρία αυτά άρθρα η χωροθεσία των ομάδων
αυτών (σε ποια σημεία της πόλης βρίσκονται, αλλά και το αν είναι χώροι κατάλληλοι και προσβάσιμοι για το κοινό.
Στο ίδιο περιοδικό έγραψε θεατρική κριτική από τον Σεπτέμβριο του 1998 έως το Μάρτη του 2000, όπως επίσης για την
εφημερίδα «Ολύμπιο Βήμα» (1988-90) και «Ηχώ της Φλώρινας» (2011).
Πρόκειται για κριτικές παραστάσεων ντόπιων αλλά και αθηναϊκών θιάσων που περιόδευσαν ανά την Ελλάδα στο διάστημα αυτό.
Στα άρθρα αυτά παρατίθεται με αδρές γραμμές η υπόθεση του κάθε έργου, οι βασικοί του συντελεστές παραγωγής, ο τρόπος υπόδυσης,
το επίπεδο σκηνοθεσίας, η λειτουργικότητα των σκηνικών και κοστουμιών, η χρήση των δυνατοτήτων των φωτισμών σε σχέση με τη
σκηνοθεσία. Τέλος, εξετάζεται ο βαθμός ανταπόκρισης και ικανοποίησης του κοινού σε κάθε παράσταση τόσο από το επίπεδό της όσο
και την γενικότερη αντιμετώπισή τους από την όλη παραγωγή (χώρος, προσβασιμότητα, τιμές εισιτηρίων, κ.ά.)
Στο ίδιο περιοδικό έγραψε το άρθρο «Μάνατζμεντ και Τέχνη» (Δεκέμβριος 1998).
Στο άρθρο αυτό μελετάται η σχέση των δυο αυτών ετερόκλιτων δεδομένων, που φαινομενικά δεν έχουν κάποια σχέση και που όμως
θα μπορούσαν να έχουν αν οι συντελεστές των φορέων Τέχνης γνώριζαν την σπουδαιότητα εφαρμογής των αρχών του Μάνατζμεντ στα
ιδρύματά τους. Παρουσιάζονται βασικές θεωρίες του Μάνατζμεντ που θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν σε Πολιτιστικούς Φορείς, θεωρίες
όπως ο επιστημονικός Προγραμματισμός, ο σχεδιασμός Παραγωγής, η Τμηματοποίηση, η Επίβλεψη, η Επανατροφοδότηση του αρχικού
στόχου κ.α.
«Δραματοποίηση στην Θεωρία και την Πράξη» - δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ανιχνεύσεις», (όχι επιστημονικό), τ. 10,
Οκτώβριος 1995.
Στο άρθρο αυτό αναλύονται οι βασικές έννοιες της Δραματοποίησης και η σχέση της με την διδακτέα ύλη στην ελληνική
εκπαίδευση. Εξετάζεται η δυνατότητα εφαρμογής της στο σύγχρονο σχολείο και οι τρόποι που αυτή μπορεί να εφαρμοσθεί από τους
σημερινούς εκπαιδευτικούς. Μελετώνται θεωρητικά δεδομένα όπως το «Μπορεί» και το «Πρέπει», η τοποθέτηση των μαθητών στο χώρο
στη διάρκειά της, ο τρόπος εκφοράς του λόγου και η κινησιολογική τους έκφραση σε σχέση με τα δραματοποιούμενα κείμενα.
Εξετάζονται οι πιθανές δυσκολίες που μαθητές και νηπιαγωγοί/δάσκαλοι θα αντιμετωπίσουν στη διάρκεια τέτοιων εγχειρημάτων, ενώ
τέλος παρουσιάζονται κάποιοι τρόποι εκπαίδευσης των νηπιαγωγών/δασκάλων στο αντικείμενο αυτό.
«Ο Ηθοποιός και η Σωματική Διεργασία Απόδοσης Ρόλων», στο ίδιο περιοδικό, τ. 9, Αύγουστος 1995.
Στο άρθρο αυτό εξετάζεται η διαδικασία κατασκευής θεατρικών τύπων και ρόλων όχι μέσα από την στανισλαβκική θεωρία αλλά
εκείνη της σωματικής διεργασίας. Συγκεκριμένα μελετάται η επεξεργασία του «τύπου», της «φιγούρας» και του «χαρακτήρα», που είναι
τα τρία στάδια κατασκευής ενός ρόλου από τον ηθοποιό. Διερευνάται η σειρά που θα πρέπει να ακολουθείται για να φτάσει ο ηθοποιός
σε έναν ολοκληρωμένο ρόλο αλλά και η σχέση αυτής της σειράς με τις κλασικές μεθόδους εκπαίδευσης σε δραματικές σχολές.
«Φωτογράφηση θεάτρου: Θεωρητικά δεδομένα και πρακτικές εφαρμογές».
Στο παρόν άρθρο επιχειρείται μια ανάλυση των τεχνικών φωτογράφησης του θεάτρου, προκειμένου να εξαχθούν κάποια
συμπεράσματα αλλά και κάποια δεδομένα καλής χρήσης της, ώστε να βοηθήσουν τόσο τους επαγγελματίες του είδους, όσο και εκείνους
που θεωρητικά ή επιστημονικά ασχολούνται με αυτήν. Η ανάλυση αυτή έχει ένα μεγάλο καλλιτεχνικό αλλά και επιστημονικό ενδιαφέρον,
διότι είναι σε όλους γνωστό ότι μια φωτογραφία είναι ένα από τα λίγα στοιχεία που μένουν, στο διάβα του χρόνου, σαν ένδειξη του ότι
μια παράσταση έλαβε όντως κάπου χώρα. Ακόμη περισσότερο, πέρα απ’ αυτήν την απλή ένδειξη-υπενθύμιση του γεγονότος, μια
φωτογραφία μπορεί να καταστεί πραγματικό εργαλείο στα χέρια των μελετητών του αύριο (ηθοποιών, σκηνοθετών, θεατρολόγων κλπ.),
δεδομένου ότι μόνον αυτή μπορεί να καταδείξει, όσο γίνεται αυτό δυνατό, τον τρόπο που σκηνοθετήθηκε μια παράσταση, τον τρόπο που
παίχθηκε από τους ηθοποιούς, τη δουλειά του σκηνογράφου-ενδυματολόγου, του φωτιστή κλπ.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Αντιλήψεις» - Ιανουάριος 2011
«Δραματοποίηση παραμυθιών των Αδελφών Grimm για παιδιά προσχολικής ηλικίας: Η περίπτωση της θεατρικής ομάδας
του Yale University».
Στο άρθρο αυτό επιχειρείται μια προσέγγιση δυο ετερόκλιτων οντοτήτων: της θεατρικής ομάδας του Yale και των παραμυθιών Γκριμ,
όπως αυτά επιλεκτικά παρουσιάσθηκαν από την πρώτη, το 1979 στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Ως πρωτογενές υλικό χρησιμοποιήθηκαν πέντε
παραμύθια: Η Χρυσή Χήνα (The Golden Goose), Το μπλε φανάρι (The blue light), Η έξυπνη Γκρέτελ (The Clever Gretel), Οι μουσικοί
του Μπρέμεν (The Bremen Town Musicians), ενώ για την δραματολογική ανάλυσή τους με όρους και κώδικες θεάτρου, χρησιμοποιείται
η κινηματογράφησή τους με συντελεστές τους α) Rokfeler Foundation β) National Endowment of the Arts και γ) National Education
Center, όπως αυτοί αποτύπωσαν τη δραματοποίηση των παραμυθιών αυτών από την προαναφερθείσα ομάδα.
Δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ - τ. 11
«Συνεργασία ηθοποιών-σκηνοθέτη σε θέατρο και κινηματογράφο».
Στο άρθρο αυτό καταγράφονται η σχέση και η συνεργασία του ηθοποιού με τον σκηνοθέτη μέσα στην πρόβα, γενικώς, οι οποίες
μπορούν να αναλυθούν σε τρία διαφορετικά επίπεδα: κατ’ αρχή στην επεξήγηση του θεατρικού κειμένου ή του σεναρίου και στον
προσδιορισμό των σημείων που πρέπει να προσέξει ο ηθοποιός από τον χαρακτήρα που καλείται να υποδυθεί, δεύτερον στα όσα θα
πρέπει να εκτελέσει επί σκηνής ή στο πλατώ ο ηθοποιός, είτε αυτά αφορούν απλές μετακινήσεις ή εισόδους-εξόδους του στην σκηνή ή
ενώπιον κάμερας, είτε την γενικότερη κινησιολογία του πάνω στο ρόλο. Τέλος, ένα τρίτο επίπεδο έχει να κάνει με τις διαπροσωπικές
σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα στις πρόβες ανάμεσα στον σκηνοθέτη και τον ηθοποιό και οι οποίες μπορεί να κυμανθούν από την
απλή γνωριμία μέχρι τα εντονότερα συναισθήματα που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη φύση. Τα συναισθήματα αυτά μπορούν να
επηρεάσουν όχι μόνο τις πρόβες, αλλά και την συνολική σκηνοθεσία, δεδομένου ότι τα ανθρώπινα όντα που δρουν, σκέπτονται και
εργάζονται για ν’ ανέβει μια θεατρική παράσταση ή ένα κινηματογραφικό έργο, έχουν το ιδίωμα να είναι εξαιρετικά ευαίσθητα, λόγω
ακριβώς του επαγγέλματος που υπηρετούν, που κι’ αυτό με τη σειρά του είναι ένα επάγγελμα άκρως απαιτητικό. Τα συναισθήματα αυτά
μπορούν να βγουν στην επιφάνεια τόσο από τον σκηνοθέτη όσο και από τους ηθοποιούς και αφορούν στα όσα πιστεύει ο καθένας τους
για το ίδιο το έργο άλλα και όσα δεδομένα προσλαμβάνει από τους υπολοίπους συντελεστές. Δεν είναι όμως κανόνας το ότι έντονα
συναισθήματα στις πρόβες οδηγούν σε αποτυχημένες παραστάσεις ή ταινίες ή ότι, αντιθέτως, πρόβες φιλικές είναι εγγύηση μιας
επιτυχίας.
Αδημοσίευτο
* * * * * * * *
΄Αρθρα που γράφει τώρα ο Σ.Γ. και αναμένεται να δημοσιευθούν -ή παρουσιασθούν σε Συνέδρια- εντός των επόμενων 3 ετών:
"Ασκήσεις βελτίωσης ευφυϊας: Μακριά από γιατρούς και ψυχολόγους...."
"Νέα διδακτέα ύλη στη πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως μοχλός βελτίωσης των αυριανών κοινωνικών δομών"
"Δραματοποίηση αινιγμάτων και γρίφων με στόχο την βελτίωση της ευφυϊας των παιδιών σχολικής ηλικίας"
"Η Κομμέντια ντελ ΄Αρτε ως βοήθημα των δασκάλων και νηπιαγωγών σε γιορτές και σχολικές παραστάσεις"
"Το πάνινο επιδαπέδιο πεντάγραμμο: μια μια νέα μέθοδος διδασκαλίας της μουσικής σε παιδιά προσχολικής ηλικίας"
"Ο εκπαιδευτικός ως σόουμαν: στάσεις και απόψεις των δασκάλων και μαθητών για έναν ελκυστικό εκπαιδευτικό"
«Δραματοποίηση στο μάθημα της Ιστορίας - Η περίπτωση του βιβλίου της Γ' Δημοτικού "Στα πολύ παλιά χρόνια"» από
κοινού με την κ. Μαρία Δημάση, επίκουρη καθηγήτρια Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης,
Δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, τον Ιανουάριο του 1996.
Στο άρθρο αυτό μελετάται η σχέση δραματοποίησης και διδακτέας ύλης, συγκεκριμένα του βιβλίου Ιστορίας της Πρώτης Δημοτικού.
Το τελευταίο δίνει στο δάσκαλο πολλές ευκαιρίες να χρησιμοποιήσει την τεχνική της δραματοποίησης για τη διδακτική προσέγγιση του
περιεχομένου του. Αυτό μπορεί να συμβεί στη διάρκεια της προσφοράς του νέου γνωστικού αντικειμένου ή στη φάση της εμπέδωσης ή
ακόμα ως εξέταση της κάθε διδακτικής ενότητας υπό το πρίσμα του θεάτρου, με την προϋπόθεση ο διδάσκων να είναι ενημερωμένος για
τις δυνατότητες που η μέθοδος προσφέρει όσον αφορά την κατάκτηση της ιστορικής αλλά και καλλιτεχνικής γνώσης.
«Η εφαρμογή του μοντέλου του Greimas στην περίπτωση τριών ελληνικών εθίμων: οργανωσιακή δομή και
δραματολογική διάσταση».
Γράφτηκε και δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στο Διεθνές Περιοδικό «Intercultural Communications», τεύχος; Νο 14, Φεβρουάριος 2011
Στο άρθρο αυτό επελέγησαν τρία έθιμα που αντιπροσωπεύουν ένα ευρύτατο φάσμα του συνόλου τους και που χαρακτηρίζονται από μια
έντονη καλλιτεχνική υπόσταση, τέτοιου επιπέδου που οι επιχειρούμενοι συσχετισμοί διευκολύνουν την κατανόηση του εγχειρήματος.
Πρόκειται για τις «Γυναικοκρατίες», τα «Αναστενάρια» και τις «Αναπαραστάσεις», που χαρακτηρίζονται έντονα από το στοιχείο της
θεατρικής αναπαράστασης, γι’ αυτό και συχνά ονομάζονται και «δρώμενα». Με δεδομένο λοιπόν ότι το θέατρο αποτελεί πηγή βασικών
στοιχείων για τα έθιμα, είναι εύλογο να αναρωτηθούμε αν τα δεύτερα μπορούν να αναλυθούν σύμφωνα με κλασικές θεωρητικές
προσεγγίσεις, όπως αυτή του Greimas. Ο θεωρητικός αυτός της θεατρικής υπόστασης ανάλυσε πρώτος το 1966 την περίφημη και ευρέως
πλέον διαδεδομένη θεωρία του, αυτή που ονομάσθηκε «Δραστικό Μοντέλο» (Modele Actantiel) (Ubersfeld, 1982) και η οποία πρεσβεύει
πως κάθε σωστά δομημένο θεατρικό έργο (οφείλει να) χαρακτηρίζεται από έντονες σχέσεις ανάμεσα στα δρώντα πρόσωπα, κυρίως
βέβαια ανάμεσα στα πρωταγωνιστικά. Έτσι αρχικά περιέγραψε και ονομάτισε αυτά ως εξής: Αποστολέας (Απ) - Παραλήπτης (Π) -
Υποκείμενο (Υ) - Αντικείμενο (Αν) - Εχθρός (Ε) - Βοηθός (Β). Κατά συνέπεια και τα τρία προαναφερθέντα έθιμα αναλύονται στο
άρθρο αυτό υπό το πρίσμα της συλλογιστικής του Greimas.
«Δυαδικότητα, αμφισημία ή πολυσημία στις σχέσεις θεάτρου-κινηματογράφου;»
Δημοσιεύθηκε στο διεθνές ηλεκτρονικό περιοδικό «Mare Ponticum» του Τμήματος Παραευξείνιων Σπουδών του Δημοκρίτειου
Πανεπιστημίου Θράκης, τον Μάρτιο του 2011
Στο άρθρο αυτό αναλύονται οι σχέσεις θεάτρου–κινηματογράφου, οι οποίες μπορούν να γίνουν κατανοητές και περισσότερο
ανιχνεύσιμες μέσα από μια λεπτομερή εξέταση και ανάλυση των καλλιτεχνικών δημιουργημάτων που βασίζονται ή δανείζονται κυρίαρχα
στοιχεία και από τις δύο αυτές τέχνες, τόσο κατά το πρώτο αλλά, κυρίως, το δεύτερο μισό του αιώνα που διανύουμε. Η διαδικασία
αυτής της ανάλυσης μας οδήγησε σε μια ad hoc σύνθεση και αντιληφθήκαμε ότι υπάρχουν τρεις κυρίαρχοι και θεμελιώδεις τρόποι
σχέσεων στην μέχρι τώρα συνεργασία ή, καλύτερα, "συναδελφικότητα" θεάτρου-κινηματογράφου: α) το κινηματογραφημένο θέατρο,
β) η προσαρμογή ή επαναδιατύπωση κλασικών, κυρίως, μύθων ή έργων από το θέατρο στον κινηματογράφο και γ) αντίστροφα, η
χρήση της θεατρικότητας μέσα στα κινηματογραφικά εφέ (κινηματογραφικές προβολές ως εμβόλιμα στοιχεία κατά τη διάρκεια θεατρικών
παραστάσεων). ΄Ετσι, στο άρθρο αυτό αναλύονται και οι τρεις περιπτώσεις, ενώ παρατίθενται πολλά παραδείγματα από αντίστοιχα
θεατρικά ή κινηματογραφικά έργα.
Στο επιστημονικό περιοδικό: Σύγχρονη Κοινωνία, Εκπαίδευση και Ψυχική Υγεία (Σ.Κ.Ε.Ψ.Υ.) δημοσιεύθηκε το άρθρο
του: «Ψυχοπαθολογία ηρώων θεατρικών έργων στο ελληνικό ρεπερτόριο: δραματολογική ανάλυση και κοινωνιολογική
κάθαρση».
Στο άρθρο αυτό εξετάζονται και αναλύονται επιμέρους περιπτώσεις ψυχασθενειών, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στην παγκόσμια
δραματουργία και αποτέλεσαν την αφορμή όχι μόνο για δραματολογικές αναλύσεις αλλά και ευκαιρία να μελετηθεί το κατά πόσο αυτοί οι
ψυχασθενείς «ήρωες» είναι ιάσιμοι, το πως επηρεάζουν τους υπόλοιπους ήρωες καθώς και την δραματουργική πορεία του έργου, του
οποίου αποτελούν βασικό ή δευτερεύον στοιχείο. Αναλύεται δραματουργικά και κοινωνιολογικά η τάση καθενός προς την ασυμβατότητα
με κάθε ανθρώπινη ύπαρξη και επιθυμία. Δίνεται έμφαση στην πιθανότητα να γιατρευτούν δια μέσου των προσπαθειών των υπολοίπων
ηρώων, αλλά και την συμβολή τους στην κάθαρση των «κανονικών» πρωταγωνιστών. Τέλος εξετάζεται η τάση τους προς θεραπεία μετά
το τέλος του κάθε κειμένου.
Β. Σε άλλα περιοδικά.
΄Εγραψε το άρθρο «Η χρηματοδότηση καλλιτεχνικών οργανισμών - Η εφαρμογή του Νόμου του Μπωμόλ» το οποίο
δημοσιεύθηκε στον "Οικονομικό Ταχυδρόμο" (19 Σεπτεμβρίου 1991) και στα "Οικονομικά Χρονικά" (Νοέμβριος 1991).
Στο άρθρο αυτό μελετάται η σπουδαιότητα χρηματοδότησης καλλιτεχνικών οργανισμών από το Κράτος ή χορηγούς και η αξιοποίηση
των ποσών αυτών από τους οργανισμούς σε σκοπούς που ευνοούν τους καλλιτέχνες αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Εξετάζεται ο
βαθμός εφαρμογής των αξιωμάτων του «Νόμου του Μπωμόλ» στις επιχορηγήσεις και το αν ο Νόμος επαληθεύεται σε αντίστοιχες
περιπτώσεις ή όχι. Παρατίθενται βασικές θεωρίες του Νόμου σε αντιδιαστολή προς τα βασικά δεδομένα των οργανισμών αυτών, ήτοι τις
ανάγκες τους σε χρήμα προκειμένου να καλύψουν τις κύριες υποχρεώσεις τους.
«Κρατικά Θέατρα: Ανάγκη Οργάνωσης και Διοίκησης» - δημοσιεύθηκε στον "Οικονομικό Ταχυδρόμο" (13 Ιουλίου 1995).
Στο άρθρο αυτό αναλύεται η ανάγκη καλύτερης οργάνωσης και διοίκησης των Κρατικών Θεάτρων προκειμένου αυτά να
υπερβούν τις δυσκαμψίες τους και να αυξήσουν τόσο τον όγκο της καλλιτεχνικής παραγωγής όσο και την ικανοποίηση του κοινού που
παρακολουθεί τις παραγωγές τους. Μελετάται ο ελάχιστος αριθμός διοικητικών υπαλλήλων που ένα Κρατικό Θέατρο χρειάζεται για να
λειτουργήσει σωστά, καθώς και οι γνώσεις/ικανότητες που αυτό το προσωπικό πρέπει να διαθέτει ώστε να επιτυγχάνεται το μέγιστο της
απόδοσής τους με τα ελάχιστα δυνατά μέσα. Εξετάζεται επίσης και η ανάγκη επιμόρφωσής τους σε θέματα Πολιτιστικής Διοίκησης ή η
πρόσληψη προσωπικού που έχει ήδη σπουδάσει το αντικείμενο αυτό σε πανεπιστημιακό επίπεδο.
«Η Οικονομία στην υπηρεσία του Πολιτισμού» - δημοσιεύθηκε στα "Οικονομικά Χρονικά" (Ιούλιος 1995).
Στο άρθρο αυτό εξετάζεται η σχέση Οικονομίας και Τεχνών, από την πλευρά της Οργάνωσης του συνόλου των υφιστάμενων
δομών αλλά και της οικονομικότερης διαχείρισης βασικών χρηματικών δεδομένων που αυτά δέχονται από το Κράτος ή ιδιώτες φορείς.
Αναλύεται η σπουδαιότητα των αρχών της Οικονομίας μέσα σε πολιτιστικούς φορείς (Μουσεία, Μέγαρα Μουσικής, Κρατικά Θέατρα,
Λυρικές Σκηνές κ.ά.) και ο βαθμός εφαρμογής τους μέχρι σήμερα εντός αυτών. Μελετάται η πιθανή βελτίωση των ίδιων δεδομένων σε
περίπτωση που οι φορείς αυτοί χρησιμοποιούσαν εκτενέστερα τις αρχές της σύγχρονης Πολιτιστικής Οικονομίας.
Τα άρθρα «Ανθρωπογεωγραφία του Θεατρικού Τοπίου της Θεσσαλονίκης» δημοσιεύθηκαν σε τρία μέρη (Α, Β και Γ) στο
περιοδικό FIX-CARRE της Θεσσαλονίκης (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1998).
Εδώ αναφέρονται οι κύριες θεατρικές ομάδες της Θεσσαλονίκης, και παρουσιάζονται τόσο οι βασικοί τους συντελεστές (ιδρυτές,
διευθυντές, οργανωτές) όσο και το ρεπερτόριό τους. Σε δεύτερο επίπεδο μελετάται το ρεπερτόριό τους, η σχέση τους με το κοινό της
Θεσσαλονίκης, η ανάλυση και χρήση των χώρων τους. Ιδιαίτερη σπουδαιότητα δίδεται στα τρία αυτά άρθρα η χωροθεσία των ομάδων
αυτών (σε ποια σημεία της πόλης βρίσκονται, αλλά και το αν είναι χώροι κατάλληλοι και προσβάσιμοι για το κοινό.
Στο ίδιο περιοδικό έγραψε θεατρική κριτική από τον Σεπτέμβριο του 1998 έως το Μάρτη του 2000, όπως επίσης για την
εφημερίδα «Ολύμπιο Βήμα» (1988-90) και «Ηχώ της Φλώρινας» (2011).
Πρόκειται για κριτικές παραστάσεων ντόπιων αλλά και αθηναϊκών θιάσων που περιόδευσαν ανά την Ελλάδα στο διάστημα αυτό.
Στα άρθρα αυτά παρατίθεται με αδρές γραμμές η υπόθεση του κάθε έργου, οι βασικοί του συντελεστές παραγωγής, ο τρόπος υπόδυσης,
το επίπεδο σκηνοθεσίας, η λειτουργικότητα των σκηνικών και κοστουμιών, η χρήση των δυνατοτήτων των φωτισμών σε σχέση με τη
σκηνοθεσία. Τέλος, εξετάζεται ο βαθμός ανταπόκρισης και ικανοποίησης του κοινού σε κάθε παράσταση τόσο από το επίπεδό της όσο
και την γενικότερη αντιμετώπισή τους από την όλη παραγωγή (χώρος, προσβασιμότητα, τιμές εισιτηρίων, κ.ά.)
Στο ίδιο περιοδικό έγραψε το άρθρο «Μάνατζμεντ και Τέχνη» (Δεκέμβριος 1998).
Στο άρθρο αυτό μελετάται η σχέση των δυο αυτών ετερόκλιτων δεδομένων, που φαινομενικά δεν έχουν κάποια σχέση και που όμως
θα μπορούσαν να έχουν αν οι συντελεστές των φορέων Τέχνης γνώριζαν την σπουδαιότητα εφαρμογής των αρχών του Μάνατζμεντ στα
ιδρύματά τους. Παρουσιάζονται βασικές θεωρίες του Μάνατζμεντ που θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν σε Πολιτιστικούς Φορείς, θεωρίες
όπως ο επιστημονικός Προγραμματισμός, ο σχεδιασμός Παραγωγής, η Τμηματοποίηση, η Επίβλεψη, η Επανατροφοδότηση του αρχικού
στόχου κ.α.
«Δραματοποίηση στην Θεωρία και την Πράξη» - δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ανιχνεύσεις», (όχι επιστημονικό), τ. 10,
Οκτώβριος 1995.
Στο άρθρο αυτό αναλύονται οι βασικές έννοιες της Δραματοποίησης και η σχέση της με την διδακτέα ύλη στην ελληνική
εκπαίδευση. Εξετάζεται η δυνατότητα εφαρμογής της στο σύγχρονο σχολείο και οι τρόποι που αυτή μπορεί να εφαρμοσθεί από τους
σημερινούς εκπαιδευτικούς. Μελετώνται θεωρητικά δεδομένα όπως το «Μπορεί» και το «Πρέπει», η τοποθέτηση των μαθητών στο χώρο
στη διάρκειά της, ο τρόπος εκφοράς του λόγου και η κινησιολογική τους έκφραση σε σχέση με τα δραματοποιούμενα κείμενα.
Εξετάζονται οι πιθανές δυσκολίες που μαθητές και νηπιαγωγοί/δάσκαλοι θα αντιμετωπίσουν στη διάρκεια τέτοιων εγχειρημάτων, ενώ
τέλος παρουσιάζονται κάποιοι τρόποι εκπαίδευσης των νηπιαγωγών/δασκάλων στο αντικείμενο αυτό.
«Ο Ηθοποιός και η Σωματική Διεργασία Απόδοσης Ρόλων», στο ίδιο περιοδικό, τ. 9, Αύγουστος 1995.
Στο άρθρο αυτό εξετάζεται η διαδικασία κατασκευής θεατρικών τύπων και ρόλων όχι μέσα από την στανισλαβκική θεωρία αλλά
εκείνη της σωματικής διεργασίας. Συγκεκριμένα μελετάται η επεξεργασία του «τύπου», της «φιγούρας» και του «χαρακτήρα», που είναι
τα τρία στάδια κατασκευής ενός ρόλου από τον ηθοποιό. Διερευνάται η σειρά που θα πρέπει να ακολουθείται για να φτάσει ο ηθοποιός
σε έναν ολοκληρωμένο ρόλο αλλά και η σχέση αυτής της σειράς με τις κλασικές μεθόδους εκπαίδευσης σε δραματικές σχολές.
«Φωτογράφηση θεάτρου: Θεωρητικά δεδομένα και πρακτικές εφαρμογές».
Στο παρόν άρθρο επιχειρείται μια ανάλυση των τεχνικών φωτογράφησης του θεάτρου, προκειμένου να εξαχθούν κάποια
συμπεράσματα αλλά και κάποια δεδομένα καλής χρήσης της, ώστε να βοηθήσουν τόσο τους επαγγελματίες του είδους, όσο και εκείνους
που θεωρητικά ή επιστημονικά ασχολούνται με αυτήν. Η ανάλυση αυτή έχει ένα μεγάλο καλλιτεχνικό αλλά και επιστημονικό ενδιαφέρον,
διότι είναι σε όλους γνωστό ότι μια φωτογραφία είναι ένα από τα λίγα στοιχεία που μένουν, στο διάβα του χρόνου, σαν ένδειξη του ότι
μια παράσταση έλαβε όντως κάπου χώρα. Ακόμη περισσότερο, πέρα απ’ αυτήν την απλή ένδειξη-υπενθύμιση του γεγονότος, μια
φωτογραφία μπορεί να καταστεί πραγματικό εργαλείο στα χέρια των μελετητών του αύριο (ηθοποιών, σκηνοθετών, θεατρολόγων κλπ.),
δεδομένου ότι μόνον αυτή μπορεί να καταδείξει, όσο γίνεται αυτό δυνατό, τον τρόπο που σκηνοθετήθηκε μια παράσταση, τον τρόπο που
παίχθηκε από τους ηθοποιούς, τη δουλειά του σκηνογράφου-ενδυματολόγου, του φωτιστή κλπ.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Αντιλήψεις» - Ιανουάριος 2011
«Δραματοποίηση παραμυθιών των Αδελφών Grimm για παιδιά προσχολικής ηλικίας: Η περίπτωση της θεατρικής ομάδας
του Yale University».
Στο άρθρο αυτό επιχειρείται μια προσέγγιση δυο ετερόκλιτων οντοτήτων: της θεατρικής ομάδας του Yale και των παραμυθιών Γκριμ,
όπως αυτά επιλεκτικά παρουσιάσθηκαν από την πρώτη, το 1979 στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Ως πρωτογενές υλικό χρησιμοποιήθηκαν πέντε
παραμύθια: Η Χρυσή Χήνα (The Golden Goose), Το μπλε φανάρι (The blue light), Η έξυπνη Γκρέτελ (The Clever Gretel), Οι μουσικοί
του Μπρέμεν (The Bremen Town Musicians), ενώ για την δραματολογική ανάλυσή τους με όρους και κώδικες θεάτρου, χρησιμοποιείται
η κινηματογράφησή τους με συντελεστές τους α) Rokfeler Foundation β) National Endowment of the Arts και γ) National Education
Center, όπως αυτοί αποτύπωσαν τη δραματοποίηση των παραμυθιών αυτών από την προαναφερθείσα ομάδα.
Δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ - τ. 11
«Συνεργασία ηθοποιών-σκηνοθέτη σε θέατρο και κινηματογράφο».
Στο άρθρο αυτό καταγράφονται η σχέση και η συνεργασία του ηθοποιού με τον σκηνοθέτη μέσα στην πρόβα, γενικώς, οι οποίες
μπορούν να αναλυθούν σε τρία διαφορετικά επίπεδα: κατ’ αρχή στην επεξήγηση του θεατρικού κειμένου ή του σεναρίου και στον
προσδιορισμό των σημείων που πρέπει να προσέξει ο ηθοποιός από τον χαρακτήρα που καλείται να υποδυθεί, δεύτερον στα όσα θα
πρέπει να εκτελέσει επί σκηνής ή στο πλατώ ο ηθοποιός, είτε αυτά αφορούν απλές μετακινήσεις ή εισόδους-εξόδους του στην σκηνή ή
ενώπιον κάμερας, είτε την γενικότερη κινησιολογία του πάνω στο ρόλο. Τέλος, ένα τρίτο επίπεδο έχει να κάνει με τις διαπροσωπικές
σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα στις πρόβες ανάμεσα στον σκηνοθέτη και τον ηθοποιό και οι οποίες μπορεί να κυμανθούν από την
απλή γνωριμία μέχρι τα εντονότερα συναισθήματα που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη φύση. Τα συναισθήματα αυτά μπορούν να
επηρεάσουν όχι μόνο τις πρόβες, αλλά και την συνολική σκηνοθεσία, δεδομένου ότι τα ανθρώπινα όντα που δρουν, σκέπτονται και
εργάζονται για ν’ ανέβει μια θεατρική παράσταση ή ένα κινηματογραφικό έργο, έχουν το ιδίωμα να είναι εξαιρετικά ευαίσθητα, λόγω
ακριβώς του επαγγέλματος που υπηρετούν, που κι’ αυτό με τη σειρά του είναι ένα επάγγελμα άκρως απαιτητικό. Τα συναισθήματα αυτά
μπορούν να βγουν στην επιφάνεια τόσο από τον σκηνοθέτη όσο και από τους ηθοποιούς και αφορούν στα όσα πιστεύει ο καθένας τους
για το ίδιο το έργο άλλα και όσα δεδομένα προσλαμβάνει από τους υπολοίπους συντελεστές. Δεν είναι όμως κανόνας το ότι έντονα
συναισθήματα στις πρόβες οδηγούν σε αποτυχημένες παραστάσεις ή ταινίες ή ότι, αντιθέτως, πρόβες φιλικές είναι εγγύηση μιας
επιτυχίας.
Αδημοσίευτο
* * * * * * * *
΄Αρθρα που γράφει τώρα ο Σ.Γ. και αναμένεται να δημοσιευθούν -ή παρουσιασθούν σε Συνέδρια- εντός των επόμενων 3 ετών:
"Ασκήσεις βελτίωσης ευφυϊας: Μακριά από γιατρούς και ψυχολόγους...."
"Νέα διδακτέα ύλη στη πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως μοχλός βελτίωσης των αυριανών κοινωνικών δομών"
"Δραματοποίηση αινιγμάτων και γρίφων με στόχο την βελτίωση της ευφυϊας των παιδιών σχολικής ηλικίας"
"Η Κομμέντια ντελ ΄Αρτε ως βοήθημα των δασκάλων και νηπιαγωγών σε γιορτές και σχολικές παραστάσεις"
"Το πάνινο επιδαπέδιο πεντάγραμμο: μια μια νέα μέθοδος διδασκαλίας της μουσικής σε παιδιά προσχολικής ηλικίας"
"Ο εκπαιδευτικός ως σόουμαν: στάσεις και απόψεις των δασκάλων και μαθητών για έναν ελκυστικό εκπαιδευτικό"